Titan'ın Sıcak Zamanları
Altı
ya da yedi milyar yıl sonra Güneş ölmeye başlayacak. Ama tek başına da ölmeyecek.
(Can çekişirken şişecek ve dev bir kırmızı yıldıza dönüşecek. Öylesine büyük
bir yıldız olacak ki Merkür, Venüs ve Dünya'yı yutacak. Bu durumda Dünya'daki
yaşam sona erecek. Ama yeni bir kurama göre Dünya'da yaşam sona ererken Güneş
Sistemi'nin uzak bir köşesinde de yaşam ortaya çıkabilir. Bu uzak köşe Satürn'ün
uydıısu Titan. Merkür ve Plüton gezegenlerinden daha büyük olan Titan'da öteki
uydularda bulunmayan bir şey var: Yoğun bir atmosfer. Bu atmosferin büyük bir
bölümü de (tıpkı Dünya'da olduğu gibi) azottan oluşııyor. Ayrıca % 2-10 oranında
da metan içeriyor. Güneş'ten gelen kızılötesi ışınlar metanı parçalıyor ve organik
bileşiklerden oluşan kalın bir sis tabakası yaratıyor. Bu tabaka da Titan'ın
yüzeyini gözlerden ırak tutuyor. Bazı bilim adamları Titan'ın görülemeyen yüzeyinde
ınetan denizleri ve ırmakları bulunduğunu düşünüyor. Titan aşırı soğuk. Güneş'ten
1,5 milyar kilometre uzak olmasının (Dünya'nın Güneş'e uzaklığı yaklaşık 150
milyon kilometre) yanısıra kalın sis tabakası da gelen Güneş ışınlarının ancak
% 10'unu yüzeye düşmesine olanak verir. Sonuç olarak yüzey sıcaklığı da -200C
kadardır. Yani bildiğimiz biçimiyle yaşamın ortaya çıkabilmesi için çok çok
soğuk. Ama tüm bunlar Titan'ın bugünkü halini betimliyor.
Arizona Üniversitesi'nden Ralph Lorenz ve Donathan Lunine'ye göre 6 milyar yıl
sonra Titan'ın iklimi büyük değişikliğe uğrayacak.
Altı milyar yıl sonra, Güneş'in merkezindeki hidrojen tükenecek. Böylece daha
üst tabakalardaki hidrojen, helyum ve daha ağır elementler yakıt olarak kullanılmaya
başlanacak. Bu sırada (Güneş öylesine büyüyecek ki, çevresi Dünya'nın yörüngesi
kadar olan bir yıldıza dönüşecek. Ama Güneş yalnızca daha büyümekle kalmayacak.
Yaydığı ışığın özelliği de değişecek ve morötesi ışığı azalırken daha çok kırmızı
ışık yayacak. "Sis tabakasının oluşmasında önemli bir rolü olan morötesi
ışınlar azalınca tabaka da incelecek" diyor Lorenz. Böylece Titan yüzeyine
daha fazla Güneş ışığı ulaşacak ve ısı, Titan'ın metan yönünden zengin alt atmosferi
tarafından da tutulacak (metan gazı sera etkisi yaratan bir gazdır). Yine de
Titan hiçbir zaman Dünya'daki sıcaklıklara ulaşamayacak. Ama Lorenz ve Lunine,
yüzey sıcaklığı -200C'den -100C dolayına yükseldiğinde ilginç gelişmelerin olacağını
tahmin ediyor. Yüzey "buz"ları erimeye başlayacak. Bunların en önemlisi
amonyak buzu.
Çünkü amonyak sıvı haldeyken su buzu için antifriz rolü oynar yani su buzunun
erime sıcaklığını düşürür. Su buzları OC'de erimek yerine, ortamdaki amonyak
miktarına bağlı olarak, -100C ile -75C arasında eriyecek. Böylece suyun oluşmasıyla
her ne kadar amonyak açısından zengin olsa da yaşamın fılizlenmesi olasılığı
doğacak, diyor Lorenz.
Ayrıca Titan'ın organik moleküllerden oluşan kalın sis tabakası da yaşamın başlayabileceği
uygun özellikler taşıyor.
Sis tabakası dağılmaya başlayınca, organik moleküller yüzeye yağacak. Belki
de bunlar su ile tepkimeye girerek proteinlerin yapıtaşları olan aminoasitleri
oluşturacak. Güneş 11,6 milyar yaşındayken (7 milyar yıl sonra) hızlı bir biçimde
kütle kaybetmeye başlayacak. Güneş rüzgârlarında büyük artış olacak ve bunlar
Titan'ın koruyucu atmosferini süpürecek.
"Ama bunun olmasından önce 500 rnilyon yıl boyunca Titan'ın yüzey sıcaklığı
suyun donma derecesinin üzerinde olacak" diyor Lorenz. Dünya'daki yaşam
daha kısa sürede ortaya çıkmıştı. Bu nedenle Titan'ın o sıralar yaşanabilir
olma olasılığı yüksek.
Çağlar Sunay, Discover, Mart 1998