Çok Küçük Soğutucular
Bristol
Üniversitesi'nde yeni bulunan çok etkin bir soğutucu sayesinde, otomobil radyatörleri
1000 kat küçülerek kibrit kutusu kadar olacak. Bu tip soğutucular "hava
soluyan" hipersonik uçakların yapılmasını da mümkün kılacak. Hipersonik
uçak Mach 5 gibi çok yüksek hızlarda gidebilmek için sıvı hidrojen vakacak.
Uçak atmosferdeyken havanın oksijenini kullanacak (bu nedenle hava soluyan deniyor)
ve yanan hidrojenin jet gücüyle hareket edecek. Uçak atmosferden çıkar çıkmaz
hidrojeni kendi depoladığı oksijende yakmaya başlayacak. Bir uzay aracının yükselirken
havanın oksijenini kullanması, onun daha az yakıt taşıması demektir. Füzeler
yakıtlarının büyük bölümünü, yerçekimi ve atmosfer direncini yenmek için ilk
dakikalarda kullanırlar. Avrupa'dan Avustralya'ya 2 saatte gidecek olan uzay
uçağı için en uygun motor, bu melez motor olarak görülmektedir. Sorun şudur:
Uçağın müthiş hızı yüzünden (Mach 5) önüne kattığı hava l000C'a kadar ısınacaktır.
Hidrojen ile karıştırılmadan önce hava soğutulmalı ve sıkıştırılmalıdır. Murray
soğutucusu l000C'daki havayı 60C'a indirebilecektir. Hava soluyan bir hipersonik
uçakta Murray soğutucusu 3 m çapında ve 7 m uzunluğunda olacak ve 3 ton gelecektir.
Eski model bir soğutucunun bu uçakları soğutabilmesi için 30 ton olması gerekmektedir.
Murray'in küçük soğutucusunda herbiri 0.38 mm çapında 415 paslanmaz çelikten
boru vardır. Borular sıvı helyumla doludur. Boru inceldikçe yüzey arttıgından
soğutma hızlı olmaktadır. Bu boruların 160 mm2lik bir alana yerleştirilmesiyle
sıcak gazlar 13 kilowatt güçle soğutulmaktadır. Bu, bir araba radyatörünün gücüne
eşittir; fakat yal- nızca 160 mm2lik bir kesitle...
New Scientist, 7 Şubat 1998