Işınlama Deneyi
Avusturya'da Innsbruck Üniversitesi'nde
fizikçiler, bir parçacığın özelliklerinin, aradaki uzaklık ne olursa olsun, bir
başka parçacığa anında geçirilebileceğini gösterdiler. Hemen belirtelim ki IBM
araştırmacılarından G. Bennet'in 1993'de tasarladığı kuramsal deneyde, parçacık
değil parçacığın kuantum özelliklerini içeren veriler nakledilebilmişti. Uzay
filmlerinde gördüğümüz gibi maddenin bir yerden diğer bir yere anında
nakledilmesine teleportasyon denilmektedir. Bilimkurgu dilindeyse bunun adı
ışınlamadır. Avusturya'da günlük gazeteler bu deneyi, "kaynananızı Proxima
Gentauri yıldızına ışınlayınız" veya "teleportasyon, ama kaptan Kirk
beklemek zorunda" gibi esprili bir şekilde verdiler. Deneyde bir M mesaj fotonunun
polarizasyonu, anında bir başka foton üzerine nakledilebilmişti. Nakil sırasında bir
çift A ve B fotonundan yararlanılmıştı. Bunlar özel bir kuantum durumda
bulunuyorlardı; öyle ki deneyi yapan, iki fotonun durumu hakkında hiçbir şey
bilmiyordu; fakat fotonlardan birinin polarizasyonunu ölçtüğü anda (diyelim ki
polarizasyon düşeydi) diğer foton karşıt polarizasyon durumuna (yatay polarizasyon)
geçer. Burada temel olan şey, M mesaj fotonu ve ikiz fotonlardan biri, örneğin A,
üzerinde özel bir ölçme (buna Bell durumunda ülçme denir) yapmaktır. Bu ölçme M
fotonun durumu hakkında hiçbir fikir vermez; fakat M ve A'nın karşıt durumlarda
olduğunu gösterir. B fotrınu A'nın karşıtı ve dolayısıyla M'nin avnı olan bir
durumdadır. Böylece M fotonundan A fotonuna bilgi akışı olmuştur; bu bir
teleportasyondur. Bu kuantuın bilgisi anında M'den A'ye nakledilmiş gibidir; fakat
deneyci B fotonu hakkında tam bilgi sahibi olabilmek için, M ve A'nın başlangıçtaki
ölçme sonuçlarını bilmelidir. Bir diğer deyişle, her ne kadar M'den B'ye kuvantum
bilgisi anında gitmiş gözüküyorsa da bu bilgi klâsik yolla elde edilen bir başka
bilgi olmadan kullanılamamaktadır. Bu klâsik yolla elde edilen bilgi kuşkusuz ışık
hızından daha yavaş gitmektedir. Demek ki teleportasyon sırasında Einsteın'ın özel
görelik kuramı ("hiçbirşey ışıktan daha hızlı gidemez") bozulmamış
olmaktadır.
Asıl Kaynak: Nature, 11 Aralık 1997
Recherche, Şubat 1998